آمایش آموزش عالی: نظریهها و تجارب
انجمن آموزش عالی ایران
دومین همایش بین المللی
آمایش آموزش عالی: نظریهها و تجارب
آمايش آموزش عالی به عنوان زیر مجموعه بحث کلانتر آمایش سرزمين در واقع شامل اقدامات ساماندهي و نظام‌بخشي به فضاي طبيعي، اجتماعي و اقتصادي در سطوح ملي و منطقه‌اي است كه براساس تدوين اصلي‌ترين جهتگيريهاي توسعه بلندمدت كشور در قالب تلفيق برنامه‌ريزيهايي از بالا و پايين و با تكيه بر قابليتها، توانمنديها و محدوديتهاي منطقه‌اي در يك برنامه‌ريزي هماهنگ و بلندمدت صورت مي‌گيرد اين رويكرد زمينه تعامل ميان سه عنصر انسان، فضا و فعاليت و ارائه چيدمان منطقي فعاليتها در عرصه سرزمين را فراهم مي‌كند. در نظام برنامه‌ريزي ايران آمايش سرزمين و سابقه تهيه و تدوين آن به سالهاي قبل از انقلاب برمي‌گردد كه نشان‌دهنده جايگاه و اهميت آمايش سرزمين در نظام برنامه‌ريزي كشور است. بنا به ضرورتهاي فضايي كشور مرحله جديد مطالعات آمايش در كشور از سال 76 شروع و در حال حاضر در مرحله تهيه و تدوين نهايي مي‌باشد. اين مطالعات بعنوان سند بالادست اسناد توسعه كشور، الگوي تهيه و تدوين برنامه‌هاي توسعه 5 ساله و ساير برنامه‌هاي توسعه كشور خواهد بود و در كنار ساير برنامه‌ريزيهاي اقتصادي مي‌تواند پاسخگوي بسياري از مشكلات و كمبودهاي جامعه باشد. قانون نيز دولت را مكلف كرده به منظور توزيع متناسب جمعيت و فعاليتها در پهنه سرزمين با هدف استفاده كارآمداز قابليت‌هاي كشور، سند ملي آمايش را تهيه و به مرحله اجرا در آورد.
در این رابطه هيئت وزيران در جلسه مورخ 6/8/1383 بنا به پيشنهاد شماره 134108 /101 مورخ 25/07/1385 سازمان اسبق مديريت و برنامه ريزي كشور و به استناد اصل يكصد و سي و هشتم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران ضوابط ملي آمايش سرزمين را با هدف كاهش تمركز و تراكم جمعيت و فعاليت درمناطق پر تراكم كشور، تغيير نقش و عملكرد شهرهای تهران (با عملكرد بين المللي) و شهرهای اصفهان، مشهد، تبريز، شيراز، اهـواز و كـرمانشاه (با عملكرد فراملي)، توسعه علوم، آموزش، پژوهش و فن آوري و گسترش و تجهيز مراكزآموزشي، پژوهشي، شهركها و پاركهاي علـمي – فـن آوري كشور ( با تأكيد بر توسعه فـن آوريهاي نوين، نظـير فـن آوري اطلاعات و ارتباطات، بيوتكنولوژي، ناتو تكنولوژي و ...) متناسب با نيازهاي ملي و منطقه اي و با تكيه بر قابليتها واستعداد هاي بومي هر منطقه در راستاي كاهش سهم منابع طبيعي و افزايش سهم در توليدات ملي،- تاكيد بر استفاده از ظرفيتهاي اجتماعي، فرهنگي و علمي استانها و مناطق كشور، به ويژه شهرهاي تهران، شيراز، اصفهان، مشهد، تبريز، اهـواز و يزد با محدود نمودن توسعه كمي سطوح پايين آموزش عالي به نفع سطوح بالاتر و ارتقاي سطح كيفي موسسات آموزش عالي و مراكز پژوهشي و فن آوري آنها براي توسعه همكاريهاي علمي بين المللي و ايفاي نقش واسط بين كشورهاي منطقه و كشورهاي پيشرفته علمي، توسعـه و تجـهيز گزيـده اي از محورهاي اصلي ارتباطـي كشور در كـريدورهاي حمـل ونقـل بيـن المللي شمالي – جنوبي و شرقي – غربي كشور به عنوان محورهاي اولويت دار در توسعه تصویب نمود.
در ادامه این حرکت موضوع مطالعات آمایش آموزش عالی کشور در حوزه معاونت آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری کشور آغاز شده است. در این زمینه نیاز است روند تغييرات جمعيت و فعاليت و تحولات آموزش عالی در عرصه های نیازهای عامی، آموزشی و پژوهشی کشور، جمیعت دانشجویی، اعضای هیات علمی، فضاي کالبدی و توزیع آن در استانها، مناطق و کشور بررسي و با جهت گيريهاي ملي آمايش سرزمين منطبق گردد.
طرح آمايش آموزش عالي مزيت‌هاي نسبي استانها، مناطق و کشور شامل جغرافيا، نيروي انساني، وضعيت اقتصادي و فرهنگي و همچنين مأموريت زير نظام‌هاي آموزش عالي مورد بازنگري قرار مي‌گيرد تا با بهره‌گيري تجارب بدست آمده در حوزه آموزش عالي و ساير بخش‌هاي كشور، طرح جامع آموزش عالي بر اساس آمايش سرزمين تدوين و به مرحله اجرا گذاشته شود.
محورهای همایش
محور 1:مطالعات نظری آمایش آموزش عالی
1. بررسی پارادایم های نظری آمایش سرزمین و آمایش آموزش عالی
2. تبيين ابعاد مفهومي آمايش آموزش عالی در پرتو آمایش سرزمین
3. بررسی روش شناسی نظری مطالعات آمایش آموزش عالی
4. نقد و بررسی نظریه ها و الگوهای آمایش آموزش عالی
5. بررسی الگوهای های آمایش آموزش عالی ایران با توجه به اصول موضوعه (ويژگي فضايي، ويژگي پايداري، ويژگي يكپارچگي و ويژگي جامعيت).
6. اثرات جهاني شدن بر ماهيت، ساختار و عملكرد طرح های آمایش آموزش عالی در جهان
7. یررسی رابطه آمایش آموزش عالی با تعادل های منطقهای
محور 2: تجارب بین المللی آمایش آموزش عالی
1. بررسی تجارب کشورهای پیشرفته و در حال پیشرفت در زمینه آمایش آموزش عالی
2. بررسی تجارب کشورهای خاورمیانه؛ قفقاز و آسیای میانه در زمینه آمایش آموزش عالی
3. بررسی تجارب یونسکو و دیگر مؤسسات بین المللی در زمینه آمایش آموزش عالی
4. آسیب شناسی گردآوری و پردازش اطلاعات در آمایش آموزش عالی
5. نقش جایگاه و کارکرد ارزشیابی در برنامهریزی آمایش آموزش عالی
محور 3: ارزیابی تجربه آمایش آموزش عالی کشور ایران
1. جایگاه مطالعات آمایش سرزمین در نظام تصمیم گیری آموزش عالی قبل از انقلاب اسلامی ایران
2. جایگاه مطالعات آمایش سرزمین در نظام تصمیم گیری آموزش عالی بعد از انقلاب اسلامی ایران
3. سیر تحولات آمایش سرزمین در ایران و دستاوردهای آن
4. تحلیل میزان انطباق نقشه جامع علمی کشور و مطالعات آمایش آموزش عالی در ایران
5. بررسی و ارزیابی زیر ساخت های فنی- سخت افزاری طراحی، اجرا و ارزیابی مطالعات آمایش آموزش عالی در ایران
6. بررسی و ارزیابی زیر ساخت های سیاسی ، فرهنگی و اجتماعی طراحی، اجرا و ارزیابی مطالعات آمایش آموزش عالی در ایران
7. بررسی وارزیابی زیر ساخت های اقتصادی طراحی، اجرا و ارزیابی مطالعات آمایش آموزش عالی در ایران
8. بررسی و ارزیابی میزان مشارکت و گرایش شوراهاي برنامه ريزي و توسعه استانهاي كشـور در تهیه و تدوین الگوی پايـه توسعـه استان ذي ربط،و انطباق آن با مطالعات آمايش سرزمين و آموزش عالی کشور
9. بررسی و ارزیابی میزان مشارکت و گرایش مدیران ارشد دانشگاهی استانهاي كشـور در طراحی، اجرا و جاری سازی مطالعات آمایش آموزش عالی کشور
10. نقد و بررسی طرح کنونی در دست اجرای آمایش آموزش عالی کشور (مجری: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری).
محور 4: مطالعات کاربردی آمایش آموزش عالی کشور ایران
1. راهکارهای مدیریت مطالعات آمایش آموزش عالی کشور
2. راهکارهای ارزیابی نظام مطالعات آمایش آموزش عالی در سطح ملی، منطقه ای، استانی و موسسه ای
3. شاخص ها و ملاک های مهم ملی، منطقه ای، استانی و موسسه ای در تدین طرح آمایش آموزش عالی کشور
4. تحلیل بررسی پيش‌بيني‌هاي جمعيتي و اشتغال و جهتگيريهاي آنها و سياست‌هاي راهبردي ايجاد اشتغال و تاثیر آن در برنامه ریزی آمایش آموزش عالی کشور (مطالعات موردی)
5. تحليل مكاني و جمعيتي جمعیت دانشجویی کشور یا استان برای ساماندهی توسعه رشته های دانشگاهی بر اساس نقشه جامع علمی کشور و برنامه پنجم توسعه کشور (مطالعات موردی)
6. تحليل مكاني و جمعيتي صنایع کشور، مناطق و استانها برای ساماندهی توسعه رشته های دانشگاهی بر اساس نقشه جامع علمی کشور و برنامه پنجم توسعه کشور (مطالعات موردی)
7. تحليل مكاني و جمعيتي اعضای هیئت علمی کشور یا استان برای ساماندهی توسعه رشته های دانشگاهی بر اساس نقشه جامع علمی کشور و برنامه پنجم توسعه کشور (مطالعات موردی)
8. تحليل تطبیقی بر سير تحولات كلان آمايش سرزمين کشورهای پیشرفته (مطالعات موردی) و ارايه پيشنهاداتي جهت بهبود وضعيت آمايش آموزش عالی ايران (مطالعات موردی)
9. بررسي روشهاي مختلف بهينه سازي چند معياره در مكان يابي و بهينه سازي در فضاي كالبدي آموزش عالی ایران بر اساس سند چشم انداز ایران 1404 و برنامه پنجم توسعه کشور (مطالعات موردی).
10. شناسایی مناطق اولویت دار در توسعه و ساختار آموزش عالی کشور
11. بررسی چگونگی تقویت جایگاه (سازمانی، مدیریتی و مادی و پشتیبانی) مطالعات آمایش آموزش عالی در برنامه ریزی استراتژیک آموزش عالی کشور در سطح ملی، منطقهای، استانی و موسسه ای
علی جباری دکتری مدیریت آموزشی