سیر تکوین ابزارهای اندازه گیری و سنجش سازمان یادگیرنده
سیر تکوین ابزارهای اندازه گیری و سنجش سازمان یادگیرنده
ریشههای سنجش و ارزیابی سازمان یادگیرنده را میتوان به وضوح در ادبیات پدلر و سنگه مشاهده نمود. برخی دیگر از جنبه های ارزیابی از صاحبنظرانی چون آرگریس و شون نشات میگیرد. اندازهگیری و سنجش یادگیری سازمانی کمی دشوارتر از تعریف وتوصیف آن است. به عبارتی سازمانها با گذشت زمانی از اجرای برنامههای یادگیری و نیز توسل به رویکردهای سازمان یادگیرنده در محیط خود، ناگزیر هستند تا به نوعی از جریان وقوع یادگیری سازمانی اطلاع حاصل کنند. این کار میتواند اطلاعات مفیدتری را پیرامون سازمان یادگیرنده به وجود آورد و بدین ترتیب سازمان از جریان موفق حرکت یادگیری در آن آسوده خاطر شود. برای این کار مرور ادبیات مربوطه نشان میدهد که چندین ابزار برای ارزیابی و آسیب شناسی سازمانهای یادگیرنده وجود دارد.
اولین ابزار شناختی در نتیجه مطالعات انجام شده در برخی شرکتهای بریتانیایی ارائه شد. برای شناسایی یادگیری در شرکت های بریتانیایی از ابزار پرسشنامه استفاده شده که استراتژی، چشم انداز، ساختارها، برون نگری و فرصت های یادگیری از عمده مباحث پوشش داده شده در آن بودند. در این مطالعه، عمدتأ بر کل سازمان و نیز نقش افراد در این کل تاکید میشد.«مویلانن 2005,2001».
دومین پرسشنامه شناسایی سازمان یادگیرنده در کتاب مایو و لانک «1994»معرفی گردید. این مدل یکی از الگوهای کامل سازمان یادگیرنده است که بسیار وسیع وجامع است و شامل یکصد و هشتاد و هفت سوال و نه بند است. در این پرسشنامه، هدف، شناخت اقداماتی است که باید برای کسب منافع حداکثر از فرایند توسعه سازمان یادگیرنده به کار گرفته شود. همچنین، نقطه ثقل این پرسشنامه به عوامل سازمانی و فردی و نیز یادگیری تیم گرا، رهبری و مدیریت مربوط میباشد.
به عنوان سومین ابزار تانونونباوم «1997»بر اساس تحقیق علمی خود، ابزاری را شکل داد و آن را با روش های علمی آزمود. نکته اصلی در ابزار او، محیط یادگیری است. عمده تأکید وی بر فرایند ها و بر آموزش است اما موکد بر روشهای یادگیری مربوط به شغل نیز میباشد.
در جهت چهارمین ابزار، پیرن و دیگران «1995» ابزاری را تهیه کردند که از دیدگاه هدایت و ترغیب یادگیری، جامع و مبسوط است اما از لحاظ کل سازمان یادگیرنده، سطحی وظاهری میباشد. کانون توجه در این پرسشنامه روش یادگیری است که به وسیله مدیران و بخش های گوناگون در سراسر سازمان ترویج میابند.
پنجمین پرسشنامه در کتاب سارالاو سارالا «1996» مطرح شد. جملات پرسشنامه بر طبق فلسفه و ارزشها، ساختار وفرایندها، رهبری و تصمیمگیری، سازماندهی کار، آموزش و توسعه و تعاملات داخلی و خارجی سازمان گروه بندی شده اند و توجه این پرسشنامه بر ایجاد و تشکیل سازمان یادگیرنده است. آزمون سریع سازمان یادگیرنده، «ششمین ابزار» پرسشنامه ای مرکب از بیست جمله یا عبارت میباشد. این ابزار خیلی کوتاه بوده و از این رو تکمیل و پر کردن آن ساده است. اما پرسشنامه در یک سطح کلی و همگانی است و دیدگاه روشنی از کل مفهوم سازمان یادگیرنده ارائه نمیدهد «اوتالا،1996»
ابزار دیگری «هفتمین» که در اینجا معرفی میشود مربوط به ردینگ و کاتالانلو «1997»میباشد که به آن ارزشیابی قابلیت و توانایی سازمان یادگیرنده اطلاق میشود. این ابزار سه مدل اولیه را معین میسازد که به صورت زیر دسته بندی میشود: سنتی، بهبود مستمر، سازمان یادگیرنده. پر کردن این پرسشنامه بسیار راحت است و ارزش آن در کسب نظریات پایهای از سازمانی است که در جهت و روند خود استقامت و پایداریی بسزایی را نشان میدهد.
به عنوان هشتمین ابزار، ریلا مویلانن«2005,2001» در مقالهای ابزار الماس سازمان یادگیرنده را معرفی میکند. این ابزار متشکل از 40 جمله است که 20 جمله آن به سطح سازمان و 20 جمله دیگرش به سطح فردی توجه دارد. مدل پایهای الماس سازمان یادگیرنده شامل محورهایی چون عوامل محرک، هدف یابی، پرس وجو و بررسی، توانمند سازی و ارزشیابی میباشد. همچنین، اندازه الماس تعداد عناصر ارزیابی شده را نشان میدهد. یعنی اگر الماس در بزرگ ترین حالت خود باشد پس پاسخ گویان بالاترین امتیاز را کسب کرده اند و برعکس، اگر الماس در کوچکترین وضعیت خود قرار داشته باشد، آنگاه پاسخگویان کمترین امتیاز را به خود اختصاص داده اند.
نهمین، آخرین و شاید جامع ترین پرسشنامه سازمان یادگیرنده مربوط به واتکیتز و مارسیک «1996» است که با عنوان پرسشنامه ابعاد سازمان یادگیرنده شناخته میشود. این ابزار در 4 قسمت مرتب میشود که موضوعات فردی، تیمی، سازمانی و کلان را مورد خطاب قرار می دهد. در سال 1998 بخش اصلی پرسشنامه با هفت بعد مشتمل بر یادگیری مستمر، رابطه و بررسی، یادگیری تیمی، سیستم پایدار، ارتباط سیستمی توانمندسازی، رهبری، عملکردمالی و عملکرد و موفقیت دانشی ارائه گردید.
لطفا این مطلب بدون ذکر منبع جایی کپی نشود
منبع: http://www.tvlo.ir/post-555.aspx
برای دریافت پرسشنامه های سازمان یادگیرنده و یادگیری سازمانی با ایمیل زیر تماس بگیرید.
علی جباری دکتری مدیریت آموزشی